De Historische Context 'Steden en burgers in de lage landen, 1050 - 1700' is één van de examenonderwerpen voor het vwo. Wij hebben de Historische Context in drieën geknipt. In dit thema vind je bronnen met betrekking tot de Middeleeuwen, tot ongeveer het jaar 1500.
In deze regio worden aan vier steden stadsrechten toegekend: Gouda, Schoonhoven Haastrecht en Ammerstol.
Het jaartal 1272 is voor Gouda gekoppeld aan het verkrijgen van stadsrechten. Voor Schoonhoven zijn er verschillende stadsrecht-aktes die laten zien hoe de zelfstandigheid van de stad vorm heeft kregen. Het vroegste document waaruit blijkt dat Schoonhoven een stad (“poort”) is, dateert van 1280. Ook van Haastrecht is onbekend wanneer het precies stadsrecht heeft gekregen. Het oudste document waaruit we kunnen opmaken dat de plaats stadsrecht heeft, dateert van 1301. Tot slot Ammerstol: deze plaats heeft stadsrecht gekregen, maar heeft het nooit uitgevoerd.
Het houden van markten, het heffen van tol, het voeren van rechtspraak en het bouwen van stadsmuren zijn enkele voorbeelden van stedelijke rechten. Daarnaast maken de aanwezigheid van een hofstede, een kasteel of versterkingen duidelijk dat middeleeuwse machtshebbers een plaats belangrijk vinden.
Verder lezen:
Paul Abels (red.), Duizend jaar Gouda: een stadsgeschiedenis (Hilversum, 2002)
Paul Abels (red.), Geschiedenis van Gouda (Hilversum 2021)
Rob Anders (red.), Canon van de Steede en den landen van Haastrecht (Haastrecht, 2012)
Sander Enderink, Het Krimpenerwaardboek (Krimpen a/d IJssel, 2017)
Leonard Kasteleyn, ‘Het slot 's-Heeraartsberg te Bergambacht uitgebeeld.’ in: Historische Encyclopedie Krimpenerwaard (H.E.K.) 5 (1980), nr. 1, 1-24; ill
Leonard Kasteleyn, ‘Hoe het Slot er omstreeks 1900 uitgezien heeft’, in Historische Encyclopedie Krimpenerwaard (H.E.K.) 30 (2006) 110-117
Piet Niestadt en René Kappers, Het leven in Schoonhoven. De geschiedenis van het bestuur van de stad (Schoonhoven, 2014)
H.A. Verhoef, De graven van Blois: heren van Schoonhoven en Gouda. Dagelijks leven aan het Hof opgetekend uit de middeleeuwse jaarrekeningen (Schoonhoven, 2016)
Voor dit thema is educatief materiaal beschikbaar. Download de opdracht onder het tabblad 'Docenten Voortgezet Onderwijs'.
