Op deze kaart is het stadsplan van Gouda te zien uit de atlas van Braun en Hogenberg uit 1585. Het is een kostbare bron, omdat het de oudst gedrukte plattegrond van Gouda is. De plattegrond is hoogstwaarschijnlijk gebaseerd op gegevens die Pieter Dirkszoon Crabeth aangeleverd heeft. Pieter Dirkszoon is de vader van de wereldberoemde glazeniers Dirk en Wouter Crabeth, de makers van de Goudse Glazen in de Sint Janskerk.
Opvallend aan deze kaart is allereerst het toegevoegde lijstje van belangrijke gebouwen: de kloosters en de godshuizen, de Vis- en Turfmarkt, de gasthuizen, het Oude Mannenhuis en enkele poorten. Je kunt er direct uit opmaken dat de kaart gemaakt is in de periode van de Reformatie. Achter veel kloosters en kapellen staat namelijk 'afgebroken" of dat ze een herbestemming hebben gekregen zoals het Cellebroedersklooster dan een school is geworden en het klooster van de nonnen Op te Gouwe waar nu de leprozen ondergebracht worden. Leprozen zijn mensen die lijden aan de besmettelijke ziekte lepra.
Daarnaast staat in het overzicht dat ook het kasteel is afgebroken. Het kasteel is inderdaad kort voor 1585 gesloopt in opdracht van het stadsbestuur omdat men bang is dat bij een inname door de Spanjaarden de stad van daar uit belegerd zou kunnen worden.
Een ander opvallend aspect is de weergave van de natuurlijke omgeving van Gouda. Zo zie je bijvoorbeeld dieren afgebeeld in de weilanden rond Gouda en er liggen enkele scheepjes bij de haven. Het in kaart brengen van de omringende wereld past bij de renaissance, de periode waarin deze kaart is gemaakt. De renaissance staat namelijk voor een herbezinning op oude waarden.
Bron: Theo de Jong, Historiae Goudensis. Zeven essays, gewijd aan de geschiedenis van Gouda, 34 en 39.
