De Historische Context 'Steden en burgers in de lage landen, 1050 - 1700' is één van de examenonderwerpen voor het vwo. Wij hebben de Historische Context in drieën geknipt, in dit thema vind je bronnen met betrekking tot de 16e eeuw.
In de 16e eeuw verstevigen de burgers in de steden hun positie ten opzichte van de vorst. Steden richten sociale instellingen op, zoals weeshuizen, armenhuizen en oude mannen- en vrouwenhuizen.
Op religieus gebied verschuift, onder invloed van het humanisme en de moderne devotie, de aandacht naar een meer individuele beleving van het geloof. De katholieke kerk sluit hierbij aan door bedelorden en begijnhoven te stichten. Onder invloed van Maarten Luther en Johannes Calvijn doet de reformatie haar intrede.
Door middel van vererving, verovering en huwelijk voegen de Bourgondische en later de Habsburgse vorsten de afzonderlijke gebieden steeds meer samen. De Spaanse vorsten Karel V en Filips II zetten deze centralisatiepolitiek voort. Zij zijn tegen het protestantisme en willen daarom ook het uitoefenen van de godsdienst centraal regelen. Dit stuit op grote weerstand bij de steden. Na de Beeldenstorm en het harde optreden van de hertog van Alva, breekt er onder leiding van Willem van Oranje een opstand uit tegen het Spaanse gezag.
Verder lezen:
Paul Abels (red.), Duizend jaar Gouda: een stadsgeschiedenis (Hilversum, 2002)
Paul Abels (red), Geschiedenis van Gouda (Hilversum 2021)
Rob Anders (red.), Canon van de Steede en den landen van Haastrecht (Haastrecht, 2012)
Sander Enderink, Het Krimpenerwaardboek (Krimpen a/d IJssel, 2017)
Elly van Gelderen-Kasbergen, Het Moordrechtse Weeshuis : over Moordrechtse en Rotterdamse wezen (Moordrecht, 2011)
Lidewij Herstel-de Koekkoek (e.a.), De vergaarbak der ketters : religie en verdraagzaamheid in Gouda (Gouda, 1988)
Het klooster Sint Michiel in Den Hem buiten Schoonhoven (1995)
Suzan van der Mark-Hoevers, Het huis van Willem Vroesen : de lotgevallen van een huis met zijn bewoners en regenten Gouda 1555 tot 1980 (Gouda, 1992)
H. van der Molen, Ordentelyck, stil ende manierlyck : het Schoonhovense weeshuis 1581-1940 (Rotterdam, 2000)
Piet Niestadt en René Kappers, Het leven in Schoonhoven. De geschiedenis van het bestuur van de stad (Schoonhoven, 2014)
Voor dit thema is educatief materiaal beschikbaar. Download de opdracht onder het tabblad 'Docenten Voortgezet Onderwijs'.
